Mądziak psi
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
mądziak psi |
| Nazwa systematyczna | |
| Mutinus caninus (Huds.) Fr. Summa veg. Scand., Section Post.: 434 (Sztokholm, 1849) | |
Mądziak psi (Mutinus caninus (Huds.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny sromotnikowatych (Phallaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mutinus, Phallaceae, Phallales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1778 r. William Hudson nadając mu nazwę Phallus caninus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1849 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Mutinus[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Aedycia canina (Huds.) Kuntze 1898
- Cynophallus caninus (Huds.) Fr. 1860
- Ithyphallus inodorus Gray 1821
- Mutinus caninus var. albus Zeller 1944
- Mutinus caninus (Huds.) Fr. 1849 var. caninus
- Phallus caninus Huds. 1778
- Phallus caninus Huds., Lich. Jap. 1778, var. caninus
- Phallus inodorus Sowerby 1801
Nazwę polską podał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako sromotnik psi, smardzik psi, smardz psi[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Owocniki młode (tzw. jajo): jajowate do ok. 4 cm wysokości i 2,5 cm szerokości, białawe. Dojrzały owocnik osiąga wysokość 16 cm i grubość 1 cm. Kapelusz w kształcie stożka, pokryty lepką masą zarodników w kolorze ciemnooliwkowym. Po rozsianiu zarodników górna część kapelusza i górna część trzonu są morelowe lub żółtopomarańczowe. Zapach młodych owocników przyjemny, przypomina zapach tytoniu lub owoców, starsze osobniki mają woń zbliżoną do zapachu sromotnika bezwstydnego, ale znacznie słabszy[4].
Elipsoidalne, gładkie, barwne o wymiarach: 4-5 µm długości, 1,5-2 µm szerokości[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Jest szeroko rozprzestrzeniony. Notowany jest na wszystkich kontynentach, z wyjątkiem Afryki i Antarktydy[5]. W Polsce jest rzadki. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status V – narażony na wymarcie[4]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[6], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków grzybów chronionych[7].
Rośnie najczęściej w wilgotnych, cienistych lasach liściastych, na żyznych glebach. Zazwyczaj występuje w grupach. Owocniki pojawiają się latem i jesienią[4].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Mądziak malinowy (Mutinus ravenelii).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1988. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
- ↑ Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów